تدوین بودجه زمانی اتفاق می‌افتد که بدنه اجرائی حکومت پیش‌نویس بودجه را تهیه می‌کند. معمولاً این نهاد قوه مجریه کشور، یعنی دفتر ریاست‌جمهوری یا نخست‌وزیری است و نحوه آن به قدرتی بستگی دارد که در چارچوب قانون به او داده شده است. در ایران بودجه توسط دفتر رئیاست‌جمهوری تدوین و عرضه می‌شود (برای آگاهی از جزئیات روند بودجه به راهنمای نبض‌ایران تحت عنوان: پیش‌درآمدی بر روند بودجه در ایران مراجعه کنید).
بودجه‌بندی مشارکتی فرآیند هم‌‌فکری و تصمیم‌گیری مردم‌سالارانه است که در آن دولت درصدی از بودجه، معمولاً درصدی از بودجه شهرداری، را در اختیار جامعه مدنی قرار می‌دهد تا بر اساس اولویت‌های اجتماع به طور مستقیم هزینه کند.
تدوین بودجه شامل چند مرحله است از جمله بررسی بودجه سال گذشته، گزارش‌های مالی درباره تخصیص و هزینه، درخواست بودجه از کمیسیون‌های مجلس یا دیگر نهادهای ذینفع. هنگام تهیه یا تدوین پیش‌نویس بودجه نهاد مسئول می‌تواند نظر گروه پایش‌گر را نیز در آن اعمال کند. به این روش بودجه‌بندی مشارکتی می‌گویند. به عنوان مثالی کامل از یک پروژه پایش بودجه «بودجه‌بندی مشارکتی و ردگیری هزینه‌ها در اندونزی: شمایی از پایش، ردگیری و ترویج بودجه» را از طریق این لینک<\a> مطالعه کنید.
بررسی موردی
بودجه‌ریزی مشارکتی در برزیل
قانون اساسی سال ۱۹۸۸ برزیل برخی معیارهای مردم‌سالارانه از جمله روند بودجه‌ریزی بازتر و فراگیرتری را به ارمغان آورد. حزب کارگران برزیل (PT) که در پی انتقال قدرتی نسبتاً موفقیت‌آمیز از دوره دیکتاتوری پیشین سر کار آمده بود آزمایشی خلاقانه را شروع کرد. دولت تازه طیف گسترده‌ای از مردم را در تدوین بودجه شهرداری‌ها دخیل کرد. در این میان شهر پورتو الگره نشان داد که چه طور می‌توان به شیوه‌ای مؤثر مهارت‌های دموکراتیک را به کار گرفت. این شهر مدت‌ها است که برای داشتن جامعه مدنی‌ای پیش‌رو زبان‌زد است. رهبری جامعه مدنی پورتو الگره را روشنفکران و اتحادیه‌های کارگری بر عهده دارند. این گروه‌ها در بسیج مردم برای مشارکت در زندگی عمومی بسیار با تجربه‌اند.
وب‌سایت بانک جهانی روند بودجه‌ریزی در پورتو الگره را مرور کرده و در گزارشی به تجزیه و تحلیل آن می‌پردازد. در ضمن وب‌سایت دولتی پورتو الگره هم جزئیات قوانین ملی و محلی حاکم بر روند بودجه را در کنار اسناد برنامه‌ریزی راه‌بردی، قراردادها و بودجه‌ریزی و مستندسازی را به زبان پرتغالی ارائه کرده است (که البته به کمک ابزار ترجمه گوگل می‌توان از آن سر در آورد).