درس اول: یادگیری مفاهیم و اصول ابتدایی

تفاوت دیدبانی، حقیقت‌یابی و مستندسازی در چیست؟

در جمع‌آوری اطلاعات برای تدوین یک گزارش، روش‌شناسی‌های متفاوتی وجود دارند که می‌توانید در پیوند با نقض حقوق بشر از آن‌ها استفاده کنید.

روش‌های سه‌گانه « دیدبانی »، « شناسایی واقعیت » و « مستندسازی » معمول‌ترین این روش‌ها هستند. چارچوب‌های هریک از این روش‌ها را مطالعه کنید و تشخیص دهید که کدامیک بیشتر مناسب کار شما هستند. می‌توانید بیش از یک روش را همزمان استفاده کنید.

« دیدبانی » یا « رصد یک رخداد »، به یافتن اطلاعات، جمع‌آوری، بررسی و استفاده از اطلاعات در مورد یک پرونده یا وضعیت خاص در محدوده مشخص زمانی، برمی‌گردد. از این روش در صورتی استفاده کنید که بخواهید:

  • مقادیر زیادی اطلاعات جمع‌آوری کنید.
  • در مورد یک وضعیت در محدوده زمانی خاص تحقیق کنید.
  • ارزیابی کنید که چه اقدام یا اقداماتی، استانداردهای قانونی حقوق بشر را نقض می‌کنند.

« حقیقت‌یابی » یا « تحقیق » برای جمع‌آوری اطلاعات درباره «رویدادی خاص» یا «مجموعه‌ای از رویدادها» استفاده می‌شود. از این روش در صورتی استفاده کنید که لازم باشد:

  • با شاهد یا قربانی مصاحبه کنید.
  • محل حادثه را با چشم خود بازرسی کنید.
  • رویدادهای خاصی را که در پیوند با موضوع مورد نظر شما قرار دارد مشاهده کنید (مثل روند دادرسی و دادگاه).
  • مستنداتی را که در پیوند با موضوع مورد نظر شما قرار دارد بررسی و جمع‌آوری کنید.
  • مدارک جمع‌آوری شده اعم از صوتی- تصویری (عکس، فیلم و فایل صوتی) را بازبینی و ثبت کنید.
  • از مدارک قانونی به دست آمده از طریق شاخه‌های مختلف پزشکی قانونی، ازجمله جرم‌شناسی قانونی استفاده کنید.
    برای اطلاعات بیشتر در مورد نحوه استفاده از اطلاعات به دست آمده از طریق شاخه‌های مختلف جرم‌شناسی و علم پزشکی قانونی، برای حقیقت‌یابی و مستندسازی به اینجا نگاه کنید.

مستندسازی نقض حقوق بشر، خشونت‌ها و بدرفتاری‌ها، به فرایند ثبت و آرشیو اطلاعات به دست آمده در طول حقیقت‌یابی و تحقیق برمی‌گردد. مستندسازی به شما اجازه می‌دهد که اطلاعات را به نحوی منظم وحفاظت کنید که شما یا هر شخص دیگری بتواند از آنها به عنوان زمینه‌ای برای اقدامات بعدی استفاده کند.

مستندسازی چگونه می‌تواند به عنوان زمینه‌ای برای اقدامات بعدی باشد؟

در ماه دسامبر ۲۰۱۰، کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران از روش‌ ثبت صوتی برای جمع‌آوری اطلاعات درباره نقض حقوق دانشجویان ایران استفاده کرد.
در نتیجه این تلاش، گزارشی با عنوان «ستاره‌های مجازات: تبعیض سیستماتیک و جداسازی در آموزش عالی ایران» منتشر شد.
این گزارش، با ارائه اطلاعاتی به دور از جانبداری درباره نقض حقوق دانشجویان، توجه مخاطبان خود را به نقض گسترده حقوق بشر در ایران، جلب کرد و پیشنهاداتی سازنده به بازیگران کلیدی صحنه سیاسی- اجتماعی در ایران ارائه داد.