روابط قدرت

عامل مهم دیگری که باید هنگام حمایت یا اجرای طرح پایش بودجه مورد توجه قرار داد روابط قدرت میان ذی‌نفعان طرح است. اگر گروه پایش‌گر احترام مقامات دولتی را به جا نیاورد یا اگر مردم احساس کنند که این گروه به نفعشان عمل نمی‌کند ممکن است چالش‌هایی ایجاد شود. در ضمن اگر دیگر سازمان‌های جامعه مدنی محلی یا سازمان‌های مردم‌نهاد بین‌المللی این گروه را موجه یا قابل اعتماد نشناسند، از فعالیت‌های پایش پشتیبانی نمی‌کنند و یافته‌ها به اندازه کافی تأثیرگذار نخواهد شد.

گروهی که می‌خواهد پایش کند ‌باید یا از پیش درجه‌ای از قدرت سیاسی را دارا باشد و یا به طور بالقوه بتواند آن را کسب کند. چنین قدرتی می‌تواند از موارد زیر نشأت بگیرد:

• ارتباط گروه با مقامات دولتی؛
• توانایش در بسیج عده زیادی از مردم کوچه و بازار؛ و یا
• شهرتش به عنوان سازمانی بسیار معتبر.

توانایی گروه در استفاده از قدرت جمعیش مهم است. زیرا:

• به راحتی می‌تواند از طریق کانال‌های رسمی و غیر رسمی به اطلاعات دسترسی پیدا کند؛
• یافته‌هایش جدی گرفته می‌شود؛ و
• این می‌تواند در برابر فشار دولت مقاومت کند.

گروه باید پیش از آغاز طرح پایش خطرات موجود را به طور کامل درک کرده و بپذیرد. پایش بودجه حتی زمانی که اصلاً لحن مقابله‌جویانه ندارد هم مستلزم آن است که سازمان‌های جامعه مدنی و شهروندان به طور صریح از دولت انتقاد کنند. احتمالاً بزرگترین چالش انجام چنین طرحی این است كه گروه نه تنها فضای سیاسی کافی برای اجرای طرح پایش داشته باشد، بلكه بتواند با خیال راحت این كار را انجام دهد.

گروه باید «قدرت» کافی برای جلوگیری یا مقاومت در برابر عواقب منفی ناشی از طرح پایش (مانند کاهش اعتباری که از دولت برای برنامه‌هایش دریافت می‌کند، تهدید، ارعاب و تبلیغ سوء) را داشته باشد. دو راه کاهش خطر آن است که مقامات دولتی را از همان ابتدای روند داخل کار کنید و یافته‌ها را طوری ارائه کنید که موفقیت‌ها و کاستی‌های دولت هر دو در آن برجسته شود.