بررسی نبض، ۶ اسفند ۱۳۹۲

آزادی بیان

وقتی صحبت از آزادی بیان به میان آید، ایران در رده ۱۷۴ از ۱۷۹ کشور جهان قرار می‌گیرد. امکان بیان آزاد نقطه نظرات و عقاید سیاسی از ستون‌های اصلی یک جامعه آزاد است که متأسفانه در ایران ممنوع بوده و در صورت ارتکاب عواقب سنگین به دنبال دارد. از سال ۱۳۸۴، حکومت ایران رسانه‌های کشور را مجبور ساخته که در مورد برنامه هسته‌ای، تنها اخبار ارائه شده توسط مراجع رسمی را منتشر سازند. اخیراً نیز، کیوان خسروی، سخنگوی شورای عالی امنیت ملی در نامه‌ای خیلی محرمانه به رسانه‌ها، آنان را از انتشار اخباری غیر از اعلانات سازمان انرژی اتمی برحذر داشت. دی‌ماه گذشته، در اقدامی که به نخستین محدودیت رسمی بر اطلاع‌رسانی در دولت روحانی تعبیر شد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیز از مطبوعات خواست تا از اخبار غیررسمی پیرامون مسائل هسته‌ای را گزارش نکنند. حتی روزنامه‌نگاران محافظه‌کار نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی نیز از این امر مستثنی نشدند. هفته گذشته، دولت به‌طور رسمی علیه حسین قدیانی به دلیل انتقادش علیه توافق‌نامه ژنو به دادگاه شکایت کرد.

در تقابل با این رویکرد و به منظور باز کردن فضای بحث، رادیو زمانه، ۲۶ بهمن میزگردی را در شهر آمستردام هلند ترتیب داد تا ابتکار تازه شیرین عبادی، فعال حقوق بشر و نخستین ایرانی برنده جایزه صلح نوبل را به بحث بگذارد. عبادی تلاش می‌کند تحت عنوان کارزاری به نام «اتم و مردم» گفتگو بر سر سود و زیان برنامه هسته‌ای ایران را ترویج دهد. او معتقد  است مردم از حق دانستن و ابراز عقیده پیرامون مسائل کشورشان محروم شده‌اند. به قصد تشویق همگان به شرکت در این گفتمان، میزگرد با پرسیدن این سوأل آغاز شده که چرا می‌بایست درباره برنامه هسته‌ای و سود و زیان آن بحث کرد؟

محمود دولت‌آبادی
آزادی مطبوعات

این ماه، پس از مدتی خوشبینی‌ها نسبت به اخذ مجوز از وزارت ارشاد برای چاپ کتاب «زوال کلنل»، نوشته محمود دولت‌آبادی به یأس تبدیل شد. زوال کلنل که تا به حال به چند زبان خارجی ترجمه و چاپ شده، تاریخ معاصر پیش از انقلاب ایران را از دریچه زندگی یک کلنل بازنشسته پس از انقلاب تعریف می‌کند. همزمان ۲۳ بهمن، هیئت تجدید نظر رسیدگی به تخلفات ناشران، مجوز کار نشر چشمه را برای دو سال به حالت تعلیق درآورد. از دو سال پیش آن نیز وزارت ارشاد بررسی کتب چاپی این انتشارات را متوقف ساخته بود. این وقایع بسیاری نویسندگان کشور را که تصور می‌کردند با تغییرات جدید کتاب‌های‌شان ممکن است از سد سانسور عبور کنند را مأیوس ساخته.

روز اول اسفند، روزنامه آسمان، تنها پس از شش شماره توقیف شد. مقاله‌ای در آخرین شماره این روزنامه، حکم قصاص را غیر انسانی توصیف کرده بود. مقامات معتقدند که این مقاله توهین به قرآن بوده و سردبیر و مدیر مسئول روزنامه را مورد پیگرد قرار داده‌اند. گزارش اخیر سازمان گزارشگران بدون مرز، تأکید می‌کند با وجود خوش‌بینی‌ها و وعده‌های دولت روحانی، این دولت در زمینه آزادتر کردن مطبوعات، آزادی اطلاعات و بیان، کار چندانی صورت نداده و ایران کماکان یکی از پنج کشور زندانی‌کننده خبرنگاران به شمار می‌رود.