این ماه با حقوق بشر در ایران
حق داشتن محیط زیستی سالم
مسائل محیط زیستی و نگرانی‌ها پیرامون تأثیرات آن بر زندگی مردم حضوری مداوم در گفتمان ایرانیان دارد. با این حال، در چند ماه گذشته، این موضوع به مورد بحث‌های داغی بدل شده. هجوم ریزگردها به مناطق جنوب غرب کشور زندگی عادی را برای مردم شهرهای منطقه، همچون اهواز متوقف کرده است. بسیاری سابقه عدم برنامه‌ریزی برای محیط زیست و بی‌توجهی حکومت نسبت به این مسئله را ریشه بحران کنونی در منطقه دانسته، در اهواز، گروهی مقابل استانداری دست به اعتراض زدند. ۲۷ بهمن، دولت خبر از برنامه‌ای برای مقابله با ریزگردها داد، هرچند که از جزئیات طرح خبری در دست نیست. فردای آن روز، ائتلافی از گروه‌های حقوق بشری ایرانی نامه سرگشاده‌ای را به گزارش‌گر ویژه سازمان ملل، احمد شهید، منتشر کردند که به او اطلاع می‌داد که حق زیستن برای بسیاری از ساکنان جنوب غرب ایران به خطر افتاده.
حقوق کنشگر
۱۰ بهمن، صدمین روز تحصن روزانه نسرین ستوده، وکیل کنشگر در زمینه حقوق بشر، مقابل دفتر کانون وکلا در تهران بود. او خواستار بازپس‌گیری حق وکالت خود است. سه روز پس از آن، ایستادگی او در برابر مأموران امنیتی که خواستار متفرق شدن جمعیت حامیان‌اش بودند، در رسانه‌های فارسی زبان و شبکه‌های اجتماعی مورد توجه بسیار قرار گرفت.
۵ بهمن، نرگس محمدی، کنشگر حقوق بشری، برای مدتی بازداشت شد تا از ملاقات‌اش با کلودیا روت، نایت‌رئیس مجلس آلمان، جلوگیری شود. اسفندماه گذشته و در پی ملاقات محمدی با کاترین اشتون، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی جامعه اروپا در تهران، او مورد بازجوئی قرار گرفت و به «تبلیغ علیه نظام» متهم شد.
احمدرضا حائری، کنشگر سیاسی که خانواده زندانیان زخمی‌شده در اثر حمله اردیبهشت‌ماه نیروهای امنیتی به بند ۳۵۰ زندان اوین را نمایندگی می‌کرد به سه‌سال و نیم حبس محکوم شد.
مهدیه گلرو، کنشگر حقوق زن، پس از گذراندن ۹۳ روز بازداشت (شامل ۴۵ روز انفرادی) با قید وثیقه آزاد شد. گلرو در حین اعتراضات مقابل مجلس نسبت به اسیدپاشی‌های اصفهان و بی‌عملی مقامات در دستگیری عاملان آن بازداشت شده بود.
حقوق سیاسی
۲۸ بهمن، صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه از حبس خانگی رهبران جنبش سبز دفاع کرده، آن را کاملا قانونی دانست. این رهبران از سال ۸۹ تا کنون در حبس خانگی بسر می‌برند. کانون مدافعان حقوق بشر ایران به همراه دیگر فعالان حقوق بشری به موضوع حصر اعتراض کرده، آن را خلاف قانون اساسی می‌دانند.
۲۷ بهمن، قوه قضائیه اعلام کرد که رسانه‌ها در کشور حق نمایش تصویر یا سخنان محمد خاتمی، رئیس‌جمهوری اسبق کشور را ندارند. شایعه‌هایی پیرامون چنین ممنوعیتی برای ماه‌ها در جریان بود، اما این نخستین باری است که به‌طور رسمی تأیید می‌شود. یک روز پس از آن، کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی اقدام به انتشار تصاویر و سخنان محمد خاتمی، تحت هشتگ #رسانه_خاتمی_میشویم نمودند.
آزادی بیان
علی مطهری، نماینده محافظه‌کار مجلس، ۹ بهمن در اظهاراتی گفت، آزادی بیان در دوره ریاست‌جمهوری حسن روحانی کمتر شده. وی با اشاره به افزایش خودسانسوری افزود، فشارها بر دولت روحانی خارج از حد معمول است. سخنان مطهری علیه بازداشت خانگی سران جنبش سبز، اخیرا موجب جنجال‌های بسیاری شده و حال نیز برای چندمین بار وب‌سایت‌اش در ایران از دسترس خارج گردیده.
حقوق خبرنگار
۲۶ بهمن، انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران که به‌طور رسمی از ۱۳۸۸ تعطیل شده، علیه اقدام وزارت کار مبنی بر تأسیس سازمانی موازی این انجمن صنفی هشدار داد. انجمن نگران است که سازمان تازه‌تأسیس دست دولت را برای دخالت در کار روزنامه‌نگاران باز خواهد گذاشت.
سازمان گزارش‌گران بدون مرز، در وزارت کار فهرست ۲۰۱۵ آزادی بیان در جهان، ایران را در مکان ۱۷۳ از ۱۸۰ کشور مورد ارزیابی قرار داده. رتبه ایران نسبت به سال پیش تغییری نکرده.
۲۳ بهمن، گروهی از کنشگران مدنی در ایران از مقامات امنیتی و قضائی خواستند تا سعید رضوی فقیه، خبرنگار و کنشگر دانشجوئی سابق را آزاد کنند. ۹۶ امضا کننده این نامه، با اشاره به وضعیت جسمانی رضوی فقیه خواستار اعطای مرخصی درمانی به او شده‌اند.
قوه قضائیه ایران خبر از محاکمه جیسون رضائیان، خبرنگار بازداشتی روزنامه واشنگتن‌پست در تهران، در آینده‌ای زود را داد. رضائیان از تیرماه گذشته بدون دسترسی به وکیل در بازداشت بوده. اتهامات او کماکان به صورت علنی اعلام نشده‌اند. کمی بعد، اعلام شد که قاضی ابوالقاسم صلواتی محاکمه رضائیان را بر عهده خواهد داشت. صلواتی به دلیل سخت‌گیری علیه متهمان و صدور احکام سنگین از جمله اعدام به قاضی مرگ معروف شده.
حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی
حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی در ایران از جنبه‌های گوناگون نقض می‌شود. در آستانه سی‌وششمین سالگرد انقلاب اسلامی، نبض‌ایران از کاربران خود در شبکه‌های اجتماعی، نظرشان را پیرامون حق تحصیل زبان مادری پرسید. این پرسش با استقبال کاربران به بحثی داغ بدل شد. ما شما را نیز دعوت می‌کنیم تا نظرتان را از طریق پست فیس‌بوکی مربوطه با دیگر کاربران مطرح نمایید.
محمد جعفر منتظری، رئيس کل دیوان عدالت اداری، رأی داده که دانش‌آموزان بهائی حق تحصیل در ایران را ندارند. دانش‌آموزان بهائی در نظام آموزشی ایران به شدت مورد تفتیش قرار می‌گرفته‌اند. اما اخیرا مقامات ایرانی به طور رسمی سخن از عدم برخورداری پهائیان از حقوق شهروندی برابر با دیگر مردم کشور می‌زنند.
به گزارش هرانا، برخی ساکنین مسلمان شهر رشت، به دلیل ارتباطشان با بهائیان این شهر توسط وزارت اطلاعات مورد بازجوئی قرار گرفته‌اند. از ۲۶ آبان، دست کم ۲۰ نفر در این رابطه بازجوئی شده‌اند.
۱۶ بهمن، شانزده نفر از مربیان «عرفان حلقه» به جرم توهین به مقدسات در مجموع به ۳۷ سال زندان محکوم شده‌اند. محکومیت آنان همچنین شامل پرداخت جزای نقدی ۱۳۰ میلیون تومانی نیز می‌شود.
حقوق کارگر
۲۸ بهمن، ۸ کارگر ساختمانی به‌خاطر سقوط از آسانسور حمل بار در اصفهان کشته شدند. در واکنش، کانون کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی در ایران طی نامه‌ای دولت و مقامات وزارتخانه‌های مسکن، راه و ترابری و کشور را مقصر دانست.
هفته‌های اخیر شاهد موجی از اعتراضات و اعتصابات کارگری در ایران بود. این اعتراضات بیشتر پیرامون مسئله حقوق‌های پرداخت نشده کارگران و افزایش حقوق به مراتب پایین‌تر از نرخ تورم در کشور شکل گرفته بودند. همچنین شماری از معلمان در شهرهای مختلف کشور نسبت به در نظرگرفتن حقوق زیر خط فقر برای معلمان در بودجه سال آینده وزارت آموزش و پرورش اعتراض کردند.
۱۲ بهمن، بیش از ۱۰۰۰ نفر از کارگران کارخانه لوله و نورد صفا در شهر ساوه، دست به اعتصاب زده و در اعتراض به دستمزدهای پرداخت نشده‌شان تحصن کردند. پس از این واقعه، کارگران اعتصاب کننده به بیرون از کارخانه هدایت شده و کارخانه اعلام تعطیلی کرد.
محاکمه نه معدن‌چی، معدن سنگ آهن بافق آغاز شده. این کارگران به دلیل فعالیت‌های‌شان در سازمان‌دهی اعتصابات کارگری بهار گذشته که بیش از ۵۰۰۰ نفر در آن شرکت داشتند، تحت بازداشت هستند. دولت هنوز به وعده خود مبنی بر توقف خصوصی‌سازی بخشی از معدن که دلیل اعتراضات بود عمل نکرده.
فدراسیون بین‌المللی جوامع حقوق بشری با انتشار بیانه‌ای «محاکمه ناعادلانه و افزایش محکومیت فعالان سندیکائی زندانی را» محکوم کرد. این بیانیه همچنین به ادامه فشار و تعقیب کنشگران کارگری و سندیکائی اعتراض می‌کند. این فدراسیون از همگان می‌خواهد با نوشتن نامه به مقامات ایرانی خواستار پایان سرکوب این کنشگران شده، از آنان بخواهند تا اعضای اتحادیه‌ها را که به ناعادلانه زندانی شده‌اند را آزاد سازند.
داده‌نما: اعدام کودکان در ایران - ۲۰۱۴
حقوق زن
۱۸ بهمن، علی ربیعی، وزیر کار، نسبت به عدم برابری زن و مرددر محیط‌های کار در ایران انتقاد کرد. او همچنین به عدم رعایت حقوق زن و دستمزد کمتر زنان نسبت به مردان نیز اشاره کرد.
۲۱ بهمن، حدود ۱۴۰ تن از دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشگاه امیرکبیر با انتشار بیانه‌ای خواستار آزادی دو هم‌کلاسی خود، زهرا خندان و سها مرتضائی شدند. این دو، ماه گذشته و در پی موج دستگیری کنشگران حقوق زن بازداشت شدند. گمان می‌رود که بازداشت آن‌ها در رابطه با برنامه‌ریزی برای اعتراضات نسبت به اسیدپاشی‌های اصفهان انجام شده باشد.
آزادی در اینترنت
۱۱ و ۱۲ بهمن، «مرکز بررسی جرائم سازمان‌یافته سایبری» وابسته به سپاه پاسداران اعلام کرد، طی عملیاتی به نام «عنکبوت»، ۱۲ کاربر فیس‌بوک به دلیل انتشار محتوای غیراخلاقی بازداشت و ۲۴ نفر دیگر نیز احضار شده‌اند.
۱۶ بهمن، وزیر ارتباطات کشور اعلام کرد که به زودی فیلترینگ هوشمند شبکه‌های اجتماعی جایگزین سیستم کنونی می‌شود. فیلترینگ هوشمند به صورت خودکار محتوای نامناسب را فیلتر کرده، درحالی که دیگر بخش‌های سایت کماکان قابل دسترس خواهند بود.
حقوق دانشجو
۱۸ بهمن، چندصد نفر از دانشجویان دانشگاه تهران در خوابگاه کوی دانشگاه دست به اعتراض زدند. تجمع دانشجویان که با حضور ۵۰ نفر آغاز شده بود در نهایت به حدود ۸۰۰ نفر رسید. دانشجویان خواستار پاسخگوئی مقامات دانشگاه نسبت به مسائلی همچون نرخ اجاره بهای خوابگاه، سرعت پایین اینترنت و برخورد نامناسب حراست و جو امنیتی حاکم بر کوی شدند.
حقوق بشر
سازمان دیدبان حقوق بشر، در گزارش سال ۲۰۱۵ خود وضعیت حقوق بشر در ایران را مورد بررسی قرار داده. این گزارش بهبود ملموسی را در وضعیت حقوق بشر در ایران طی یک سال نخست ریاست‌جمهوری حسن روحانی مشاهده نمی‌کند.
اعدام‌ها
حکم اعدام سامان نسیم که قرار بود ۳۰ بهمن‌ماه به اجرا گذاشته شود آن روز اجرا نشد. هرچند که تا زمان نگارش این متن، وضعیت این زندانی سیاسی کماکان نامشخص است. نسیم که هم‌اکنون ۲۲ ساله است به جرم عضویت در گروه‌های مسلح کرد، زمانی که ۱۷ سال داشت بازداشت و به محاربه محکوم شده. قوانین ایران و عرف بین‌المللی اعدام افراد زیر ۱۸ سال را مجاز نمی‌داند، اما برخی قضات در کشور این مجرمان خردسال را تا رسیدن به سن قانونی در حبس نگاه داشته، سپس اعدام می‌کنند. پرونده نسیم موجب جلب توجه گسترده بین‌المللی و فشار زیاد بر قوه قضائیه برای توقف حکم اعدام او شد. از جمله سازمان ملل متحد، سازمان عفو بین‌الملل و سازمان دیدبان حقوق بشر از دولت ایران خواسته‌اند تا اعدام او را متوقف کند. همچنین برخی کنشگران ایرانی داخل کشور نیز با ارسال نامه‌ای به وزارت اطلاعات به این حرکت پیوسته‌اند.
۲۰ بهمن، قرار بود سعید ارجمندی به جرم قاچاق مواد مخدر در زندان کارون اهواز به جوخه دار سپرده شود. اما در لحظه آخر و پس از آن‌که خانواده‌اش با او وداع کرده بودند حکم‌اش از اعدام به حبس ابد تغییر یافت.
به گزارش کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی، ۲۷ بهمن، پنج تن در زندان مرکزی ارومیه اعدام شدند.