روند بودجه در پارلمان پاکستان، هند و کانادا
ارجاع: بررسی موردی روند بودجه‌بندی در مجالس پاکستان، هند و کانادا مؤسسه توسعه و شفافیت قانونگذاری پاکستان(Legislative Development and Transparency (PILDAT)) مطالعه‌ای موردی را درباره روند بودجه در پاکستان، هند و کانادا به طور مقایسه‌ای انجام داده است. هر سه مورد توضیح می‌دهند که بودجه چه طور تولید می‌شود، قوانین مربوطه کدام است و رویه‌های نظارت چه هستند. این منبع به شما کمک می‌کند تا نه تنها چه گونگی تولید بودجه را در نظر بگیرید بلکه به این موضوع توجه کنید که چه کسی ممکن است به خروجی‌های طرح پایش بودجه‌تان علاقمند باشد.
 |
 |
 |
درک چارچوب قانونی بودجه‌ریزی در کشور برای دسترسی به اطلاعات مربوط به روند بودجه و هزینه‌ها، درک نقش‌ها و مسئولیت‌های مرتبط با بودجه‌ریزی و نیز توانایی تجزیه و تحلیل یافته‌ها به دور از اعمال سلیقه شخصی بسیار اهمیت دارد. در بیش‌تر کشورها قانون اساسی چارچوب بودجه‌ریزی را تعیین می‌کند. همچنین باید دانست که چه کسی بر بودجه نظارت می‌کند و این نظارت در کدام مرحله از چرخه بودجه انجام می‌شود. در اغلب کشورها کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس نقش مهمی در تصویب و نظارت بر بودجه کل کشور بر عهده دارد، حال این‌که شوراهای شهر بر بودجه شهرداری نظارت می‌کنند.
برای مثال قانون اساسی اندونزی مشخص کرده که چه نهادهایی اختیار تهیه پیش‌نویس، تصویب و نظارت بر بودجه کل کشور را دارند. حتی دستورالعمل جمع‌آوری درآمدها و نحوه صرف آن برای تأمین بودجه کشور نیز در آن قانون وجود دارد. در برزیل قوانین مکملی حاکم بر چرخه بودجه به تصویب رسیده‌اند. اولویت ها و عمل‌کردهای بودجه کل کشور را خط مشی‌های خاصی شکل می‌دهند. چنین خط مشی‌هایی گاه تحت تأثیر سیاست‌های حزبی یا نفوذ بین‌المللی قرار می‌گیرند.
به علاوه دولت می‌تواند از طریق انواع مقررات، مصوبه‌ها و ابلاغیه تعیین کند كه چه كسی اختیار تدوین بودجه‌های استانی و محلی را دارد. این به ویژه در مورد جمع‌آوری درآمد و تخصیص منابع، ارائه خدمات و نظارت مصداق پیدا می‌کند.
فرآیند سطح ملی بودجه در ایران
رویه و جدول زمانی تهیه بودجه ایران در آئین‌نامه داخلی مجلس مشخص شده است. مجلس پس از دریافت لایحه بودجه از رئیس جمهوری ۱۰ روز فرصت دارد تا آن را بررسی کرده، توصیه‌هایش را به کمیسیون‌های تخصصی ارائه کند. کمیسیون‌های تخصصی پس از ارائه بودجه توسط رئیس جمهوری حداکثر ۱۵ روز فرصت دارند تا گزارششان را به کمیته تلفیق تقدیم کنند. کمیته تلفیق باید گزارش کمیته‌های تخصصی را بررسی کرده، ارزیابی نهاییش را به مجلس ارائه کند. پس از دریافت گزارش کمیته تلفیق کلیات بودجه در ارتباط با نیروهای مسلح، آموزش، بهداشت و دیگر بخش‌ها در صحن علنی مجلس مورد بحث قرار می‌گیرد. چندی پس از آن که مجلس در مورد کلیات بودجه به توافق رسید دوباره تشکیل جلسه می‌دهد تا بودجه نهادها و مؤسسات مختلف را مورد بحث بگذارد. بودجه نهایی برای تأیید به شورای نگهبان ارسال می‌شود. لایحه بودجه با تأیید شورای نگهبان و امضاء رئیس مجلس به قانون تبدیل شده برای اجرا به رئیس جمهوری باز فرستاده می‌شود.
بودجه سازمان‌های ملی و استانی در بودجه سالانه کل کشور پیش‌بینی می‌شود. رئیس جمهوری هر سال لایحه بودجه را به مجلس تقدیم کرده، مجلس پس از اصلاح آن را به قانون تبدیل می‌کند. کل بودجه خدمات عمومی که توسط استان‌ها ارائه می‌شود (مانند آموزش و پرورش، بهداشت ، زیرساخت و امنیت عمومی) در بودجه مصوب مجلس تخصیص می‌یابد. تصمیم‌گیری در مورد نحوه تخصیص اعتبار به استان‌ها توسط سازمان برنامه و بودجه، زیر مجموعه نهاد ریاست جمهوری و همچنین استانداران انجام می‌شود.
برای مطالعه بیش‌تر پیرامون روند بودجه در ایران به مطلب نبض‌ایران تحت عنوان «پیش‌درآمدی بر پایش بودجه در ایران» مراجعه کنید.