تنها ۱۷ درصد منابع شهرداری تهران در شهرداری مرکز و مناطق ۲۲گانه هزینه می‌شود و حدود ۸۳ درصد باقی‌ماند در اختیار سازمان‌های شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه شهرداری قرار می‌گیرد؛ شرکت‌های و سازمان‌هایی که بسیاری آنها طبق اساس‌نامه، نه‌تنها باید از استقلال مالی برخوردار باشند، بلکه بخشی از منابع مالی بودجه شهرداری را برای جبران هزینه سازمان‌های خدماتی تامین کنند.
بررسی جزئیات بودجه شهرداری تهران در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد، از این میان ۴۳ شرکت وابسته به شهرداری تنها ۸ شرکت استقلال مالی دارند و بخش قابل توجهی از بودجه ۳۵ شرکت باقی‌مانده از منابع اصلی شهرداری تامین می‌شود.
نکته قابل توجه آنکه از میان شرکت‌های پرهزینه شهرداری، تنها شرکت خدماتی کالا شهروند استقلال مالی دارد و بقیه با اینکه سازوکار تامین مالی مستقل آنها در اساسنامه‌هایشان پیش‌بینی شده، اما به میزان قابل توجهی وابسته به بودجه شهرداری مرکز هستند.
نمودار پایین وضعیت مالی ۷ شرکت و سازمان پرهزینه شهرداری تهران را در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد. بخش آبی‌رنگ «درآمد اختصاصی» خود یان شرکت‌ها و سازمان است که از طریق فروش کالا و خدمات یا فعالیت اقتصادی به دست می‌آید و در همان سازمان هزینه می‌شود. بخش قرمز هم پولی است که از شهرداری مرکز در اختیار آن شرکت گذاشته می‌شود تا صرف فعلیت‌های عمرانی و هزینه‌های جاری مانند پرداخت حقوق کارکنان و تامین هزینه برنامه‌های روزمره شود.
اما کدام شرکت‌ها بیشترین درآمد را در سال ۱۴۰۲ دارند. بر اساس بودجه مصوب شورای شهر تهران، به ترتیب شرکت‌های شهروند، سازمان زیباسازی، شرکت بهره‌برداری مترو، سازمان بهشت زهرا و سازمان میادین میوه و تره‌بار، پنج شرکتی هستند که مجموع درآمدهای اختصاصی آنها امسال بیش از ۲ هزار تا نزدیک ۴ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده. مجموع درآمد اختصاصی این ۵ شرکت، معادل ۶۰ درصد درآمد اختصاصی ۳۸ شرکت دیگر است.
نمودار بالا میزان درآمدهای اختصاصی ۵ شرکت و سازمان پردرآمد تابعه شهرداری را در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد. از این میان این ۵ شرکت تنها شرکت بهره‌برداری مترو، هزینه‌هایش بیش از درآمدش است و وابسته به منابع بودجه عمومی شهرداری است. چهار شرکت دیگر علاوه بر تامین هزینه‌های خود، مازاد درآمد خود را در اختیار شهرداری مرکز قرار می‌دهند.
جدول زیر شرح حساب و کتاب کلی هزینه‌ها و درآمدهای پیش‌بینی شده برای ۴۳ شرکت و سازمان وابسته به شهرداری تهران در سال ۱۴۰۲ را نشان می‌دهد.
این مقاله با همکاری ایران‌بودجه تهیه و منتشر شده است.
